Πρωτοστάτης στην ίδρυση αυτού του σχολείου είταν ο Ζαγοριανός Πατριάρχης Καλλίνικος, που από τα 1762 ιδιώτευε στη γενέτειρά του. Έχοντας κάνει την παιδεία των νέων έναν από τους σκοπούς της ζωής του, ήρθε σε επικοινωνία με το συγχωριανό του έμπορα Ιωάννη Πρίγκο και με τους άλλους μεγαλονοικοκυραίους της Ζαγοράς και συγκέντρωσε πολλά χρήματα, ώστε να ανεγερθεί στα θεμέλια παλιότερου σχολείου, ένα πρότυπο διδαχτήριο, που άρχισε να λειτουργεί το Νοέμβρη του 1777¹. Είταν σχολείο ανώτερου επιπέδου, γιατί εδώ διδάσκονταν τώρα, μεταξύ των άλλων, και κείμενα της αρχαίας γραμματείας και βέβαια η γραμματική της αρχαίας, ο Όμηρος, μαθήματα ρητορικής, θέματα φιλοσοφίας και λογικής, άλγεβρα, λογάριθμοι, γεωμετρία, στοιχεία φυσικών επιστημών κλπ.

Επρόκειτο για ένα μοναδικό για την εποχή ίδρυμα, με ευρύχωρη αίθουσα διδασκαλίας, ειδική αίθουσα βιβλιοθήκης που την ενίσχυαν κατά καιρούς ο Πατριάρχης και ο Πρίγκος, κι ακόμα: με κατοικία για το δάσκαλο και δωμάτια για τους ξένους μαθητές και με οικοτροφείο - το πρώτο που λειτούργησε στο Πήλιο - ένα ίδρυμα - Ελληνομουσείο το είπαν - που αποτέλεσε σπουδαίο κέντρο του ελληνικού Διαφωτισμού και το λάμπρυναν και δάσκαλοι ονομαστοί.

«Σημαντικότατος συντελεστής - γράφει ο Βαγγέλης Σκουβαράς² - στήν ἄνετη καί καρποφόρα λειτουργία τοῦ Ἑλληνομουσείου ἦταν κι ἡ πολύτιμη Βιβλιοθήκη³. Ὁ Πρίγκος εἶχε φροντίσει μέ προνοητικότητα καί στόχαση νά συγκεντρώση ὅλα ἐκεῖνα τά βιβλία πού θά ἦσαν χρήσιμα σ’ ἕνα ἀνώτερο σχολεῖο καί πού θά ἐξυπηρετοῦσαν ἄμεσα καί τή φιλομάθεια τῶν σπουδαστῶν καί τήν ἐπιμόρφωση τῶν δασκάλων. Ἀρχαῖοι συγγραφεῖς, βυζαντινή καί πατερική φιλολογία, ἱστορικά καί γεωγραφικά συγγράμματα, βοηθήματα ἀρχαιογνωσίας, ἀρχαῖοι καί νεώτεροι μαθηματικοί, ἀστρονόμοι, καί φυσικοί, μαθηματάρια, γραμματικές καί λεξικά, ὅλα συγκεντρωμένα μέ φροντίδα, καλοδεμένα καί κομφά, ἀποτελοῦσαν τό πολυτιμότερο ἐφόδιο καί τόν οὐσιαστικώτερο ἐξοπλισμό τοῦ Ἑλληνομουσείου. Γιά τόν πλουτισμό τῆς βιβλιοθήκης καί τήν ἐνημέρωσή της φρόντιζε πολύ κι ὁ ἀκάματος ἱεράρχης. Ἀντίγραφε ὁ ἴδιος ἀπό ἔντυπα κι ἀπό κώδικες κάθε τί πού νόμιζε πώς θά βοηθήση τή σχολική δουλειά καί θά τήν κάνη ὠφέλιμη κι ἀποδοτική στούς μαθητές».

Στο σχολείο αυτό φοίτησαν πολλοί Ζαγοριανοί και άλλοι νέοι, αρκετοί απ’ τους οποίους όταν μεγάλωσαν, έγιναν γραμματικοί σέ άρχοντες της Μολδοβλαχίας και σε Πατριαρχεία κι άλλοι διακρίθηκαν ως φιλόλογοι και ελληνιστές.

Στο σχολείο της Ζαγοράς πάλι, έμαθαν γράμματα κι ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Άνθιμος Γαζής, ο Δανιήλ Φιλιππίδης, ο Φίλιππος Ιωάννου, κι αυτός ακόμα ο Ρήγας Βελεστινλής⁴.

1. Αργότερα ο Καλλίνικος απόσπασε χρυσόβουλλο από τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Κωνσταντίνο Δημ. Μουρούζη, με το οποίο και οριζόταν να χρηματοδοτείται το Ελληνομουσείο με 150 γρόσια το χρόνο (Σπυρ. Λάμπρου, Νέος Ελληνομνήμων, τόμ. ΙΒ' (1915), σελ. 213 - 214). Η πρώτη δόση καταβλήθηκε στα 1781 - 1782. Τα 150 γρόσια αναλογούσαν τότε με τον ετήσιο μισθό ενός δασκάλου. Ο ίδιος ο Καλλίνικος επίσης επηρέασε τους αξιωματούχους Ζαγοριανούς στη Βλαχία αδερφούς Λαπάτη για την οικονομική ενίσχυση του σχολείου (Βαγγέλη Σκουβαρά, Ιωάννης Πρίγκος, όπ.π., σελ. 298).
2. Ιωάννης Πρίγκος, όπ.π., σελ. 265.
3. Καλή βιβλιοθήκη είχε στα 1873 - 1874 και το μοναστήρι του Φλαμουρίου (Νικ. Ρηματισίδη, Συνοπτική Περιγραφή..., όπ.π., σελ. 41).
4. Νικολάου I. Μάγνη, Περιήγησις..., όπ.π., σελ. 86.