Σ’όλα τα χωριά, τους οικισμούς, ακόμα και τις αγροικίες, η κατασκευή ενός νέου σπιτιού επέβαλλε και το «μαντίλωμά» του: Το κρέμασμα μαντιλιών στη στέγη, που δημιουργούσε ένα μικρό πανηγύρι. Όταν δηλαδή προχωρούσαν οι τεχνίτες στην τοποθέτηση των ξύλων του σκελετού της σκεπής, ύψωναν στο κέντρο της ξύλινο σταυρό, έτσι ώστε να «κοιτάζει» κατά την ανατολή. Γύρω απ’αυτόν έδεναν λουλούδια και πρασινάδες ή κρεμούσαν απάνω του άνθινο στεφάνι (συνήθως την άνοιξη).

Την άλλη μέρα, τις πρωινές ώρες συνήθως, συνάζονταν γύρω απ’το καινούργιο σπίτι πλήθη χωριανών, γυναίκες και παιδιά κυρίως, να παρακολουθήσουν τα «μαντιλώματα». Μαζί και συγγενείς και φίλοι του σπιτονοικοκύρη, με ένα μαντίλι στο χέρι ο καθένας.

Πρώτα ανέβαινε από σκάλα στη σκεπή ο νοικοκύρης και κρεμούσε στο σώμα του σταυρού το «δώρο» του, πουκάμισο συνήθως. Τον μιμούνταν ύστερα, ένας - ένας με τη σειρά, κι οι άλλοι συγγενείς που έφερναν «δώρα» ή «φ’λέματα» μαζί τους, απόνα μαντίλι (ή -σπανιότερα- κάλτσες). Το κάρφωνε λοιπόν στο σταυρό και ραίνοντας από ψηλά το σπίτι με ρύζι και στραγάλια (όταν υπήρχαν), φώναζε αποκεί ψηλά διάφορες ευχές: «Να’χαίριστι του κινούργιου σας, καλουρίζ’κου, να ζήσ’τι κι σεις κι τα πιδιά σας, να του χαρείτι μι τ’ς γεια σας...». Όταν τα «δώρα» είταν πολλά και δεν χωρούσαν στο σταυρό, άπλωναν σχοινιά στο ξύλινο ικρίωμα και τα κρεμούσαν εκεί.

Αυτή η χαρούμενη ατμόσφαιρα της σκεπής μεταφερόταν και στους θεατές, που όρθιοι ένα γύρω συμμερίζονταν τη χαρά των νοικοκυραίων. Φιλόφρονες και οι τελευταίοι, μοίραζαν λουκουμάδες και τσίπουρο, τριγυρνώντας μέσα στο πλήθος, και δέχονταν βέβαια τις σχετικές ευχές απ’ όλους.

Τα κρεμασμένα «δώρα» τα’φηναν δυο και τρία μερόνυχτα ν’ανεμίζουν ψηλά. Στο τέλος τα αφαιρούσαν οι τεχνίτες και τα μοιράζονταν. Ο πρωτομάστορας, μαζί με το μαντίλι, έπαιρνε και το πουκάμισο. Αυτό είταν το «μάντ’λωμα» των μαστόρων απ’το αφεντικό, όπως έλεγαν¹.

Στους ναούς, απ’ ό,τι είναι γνωστό μέχρι σήμερα, δεν κρεμούσαν μαντίλια. Ωστόσο είταν μέσα στις υποχρεώσεις των εκκλησιαστικών επιτρόπων να προσφέρουν τα μαντίλια στους μαστόρους χωρίς να τα κρεμούν ψηλά, ή να δίνουν το αντίτιμο. Στις Μηλιές, για παράδειγμα, παίρνουν οι μάστοροι-κατασκευαστές του «Αγίου Νικολάου του Νέου» πέντε μαντίλια στα 1843² και στη Ζαγορά, 40 χρόνια πιο πριν, παίρνουν 25 γρόσια αντί για μαντίλια³.

1. Λεπτομέρειες για την εκδήλωση, βλ. α) Γιώργου Θωμά, Μαντηλώματα σπιτιών στο Πήλιο, όπ.π., σελ. 115, β) Του ίδιου, Θεσσαλικά μαντηλώματα στέγης, Λαρισαϊκά Γράμματα, έτ. Γ', τεύχ. 5 - 6, Λάρισα, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 1975, σελ. 191 - 194.
2. Αναγράφεται κι αυτό στο συμφωνητικό των μαστόρων με παράγοντες των Μηλεών. Το συμφωνητικό παραμένει ανέκδοτο στα χέρια μου (όπ.π.).
3. Βλ. Απόστολου Γ. Κωνσταντινίδου, Τα εν τω Πηλίω όρει παλαιά και σύγχρονα χριστιανικά Μνημεία, όπ.π., σελ. 96.