Έχοντας, τώρα, υπόψη τα παραπάνω, μπορεί κανείς να συμπεράνει τη γενική πρόοδο που συντελείται και στα εικοσιτέσσερα χωριά τον καιρό της Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα κατά τους δυο τελευταίους αιώνες της. «Δέν θά ἦτο ὑπερβολή νά λεχθῆ -σημειώνει ο Νικόλαος I. Πανταζόπουλος (Κοινοτικός Βίος εις τήν Θετταλομαγνησίαν επί Τουρκοκρατίας, όπ.π., σελ. 57)- ὅτι εἰς τήν Θετταλομαγνησίαν, ἀπό τῶν μέσων τοῦ 18ου αἰῶνος καί ἐντεῦθεν, πραγματοποιεῖται μία ἀληθής ἀναγέννησις τῆς περί δικαίου ἰδέας καί μία βασική ἀνασυγκρότησις καί ἀναμόρφωσις τῆς κοινωνικο-πολιτικῆς ζωῆς». Μέσα σ’αυτό το κλίμα της αυτοτελούς κοινοτικής ζωής πρέπει να αναζητήσουμε και τα κίνητρα της επανάστασης του Πηλίου κατά το 1821, όπως παρατηρεί πάλι ο ίδιος (όπ.π., σελ. 61,62), για να συνεχίσει: «Τό ἐμπόριον, ἡ ναυσιπλοΐα, ἡ βιοτεχνία ἀκμάζουν καί τά γράμματα καλλιεργοῦνται συστηματικῶς εἰς τά κυριώτερα κοινοτικά κέντρα τοῦ Πηλίου, διά τῆς ἱδρύσεως σχολείων καί βιβλιοθηκῶν. Πλειάς Πηλιορειτῶν λογίων, ὡς ὁ Πατριάρχης Καλλίνικος, ὁ Δανιήλ Φιλιππίδης, ὁ Ἂνθιμος Γαζῆς, ὁ Γρηγόριος Κωνσταντᾶς, ὁ Νικόλαος Κασσαβέτης κ.ά., τίθενται ἐπί κεφαλῆς τοῦ ἀγῶνος πρός διαφωτισμόν τοῦ δουλεύοντος Ἒθνους.
Εἰς τό ἐθνικόν περιβάλλον τοῦ Πηλίου, διεπλάσθη ἡ φλογερά προσωπικότης τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ. Ὁ Ρήγας, σπουδάσας τά ἑλληνικά γράμματα εἰς Ζαγοράν ἐδίδαξεν αὐτά εἰς τόν Κισσόν καί ὑπό καθεστώς δουλείας διεκήρυξεν διά τοῦ ἀθανάτου Θουρίου του, εἰς ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα, ὅτι ἡ ἐλευθερία, εἶναι ὕψιστον ἀνθρώπινον ἀγαθόν πολυτιμώτερον καί αὐτῆς τῆς ζωῆς.
Ἀπό τό Πήλιον ἐξεπήγασε, διά τοῦ Ρήγα, ἡ ιδέα τῆς πολιτικῆς ἐλευθερίας τῶν Ἑλλήνων, διά τῆς ἀνατροπῆς τῆς τυραννίας καί τῆς ἱδρύσεως ὑπερεθνικοῦ Κράτους τών λαῶν τῆς Βαλκανικῆς Χερσονήσου, τοῦ ὁποίου ἀποστολή θά ἦτο νά ἀναβιώση τήν πολιτειακήν κοσμοπολιτικήν παράδοσιν τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου (...).
Ἀπό τήν ἀκμαίαν Ἑλληνικήν κοινοτικήν παράδοσιν τοῦ Πηλίου, ἐξεπήγασαν σπουδαῖα πολιτιστικά επιτεύγματα. Ταῦτα δέν εἶναι τοπικῆς ἤ ἁπλῶς Πανελληνίου σημασίας, ἀλλά ἄν κρίνωμεν ἀπό τήν σύγχρονον προέκτασιν τῶν ρωμαλέων ὀνειροπολήσεων τοῦ μεγάλου τέκνου τῆς Θεσσαλίας Ρήγα, αὐτόχρημα πανανθρωπίνης σημασίας καί ἀξίας».