Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Θεσσαλία», στις 12 Ιανουαρίου 1960.
Ὁ καινούργιος χρόνος, γιὰ τοὺς κατοίκους τοῦ Ἀνατολικοῦ Πηλίου ἀνέτειλε μὲ σκοτεινὲς καὶ ἄγριες διαθέσεις. Ἄ τὸν ἀφιλότιμο! Τὶ λαχτάρα ἦταν αὐτὴ ποὺ τοὺς φιλοδώρησε, τὶ ταλαιπωρία, τὶ μπελᾶς; Πέντε ὁλόκληρες μέρες χωρὶς λεωφορεῖο δημιουργοῦν χίλια προβλήματα καὶ γεννοῦν μύριους φόβους καὶ ἄπειρους κινδύνους γιὰ τ’ ἀποκλεισμένα χωριὰ. Καὶ δὲν ἦταν αὐτὰ οὔτε ἕνα, οὔτε δύο. Ἦταν ὅλα τὰ χωριὰ ἀπὸ τὴν Πρόπαν μέχρι τὴ Ζαγορὰ, Λαμπινοῦ, Ξουρίχτι, Τσαγκαράδα, Μούρεσι, Ἄγ. Δημήτριος, Κισσός, Ἀνήλιο, Μακρυρράχη. Γιὰ τοὺς κατοίκους λοιπὸν αὐτῶν τῶν χωριῶν καὶ γιὰ τὸ ἀρχιτεκτονικὸ πάθημὰ τους θ’ ἀφιερώσουμε τὰ σκίτσα ποὺ θ’ ἀκολουθήσουν.
Ἐν ἀρχῆ ἦν τὸ ΚΤΕΛ. Τὸ ὁποῖον φρονίμως σκεπτόμενον καὶ ἐνεργὸν, ἀπεφάσισε νὰ προστατέψη τὰ συμφέροντα καὶ τοὺς ἐπιβάτες του ἀπὸ τὶς ἀθλιότητες καὶ τὰ χάλια ποὺ παρουσιάζει ἡ ὁδὸς Βόλου - Ζαγορᾶς μετὰ τὸ τεσσαρακοστὸ πέμπτο χιλιόμετρο μέχρι τὸ ὁποῖου ἔχει ἐπισκευασθῆ, δηλαδὴ μετά τὴν Πρόπαν. Ἔτσι, τὴν ὡραίαν καὶ... ἱστορικὴν πρωΐαν τῆς παρελθούσης Δευτέρας οἱ Πηλιορεῖτες ποὺ πήγαιναν στὸ Πρακτορεῖο γιὰ νὰ βγάλουν εἰσιτήρια καὶ νὰ γυρίσουνε στὰ χωριὰ τους, μάθαιναν ὅτι τὸ λεωφορεῖο θὰ ἔφτανε μόνο μέχρι τὴν Πρόπαν. Ὄχι παραπέρα. Ταμπλάτισμα, σεκλέτισμα, τσάντισμα, πρὶν ἀπὸ τὴν ἐπιβίβαση καὶ τὴν ἀναχώρηση. Μετὰ τὸ ταξίδι καὶ τὴν ἄφιξη στὴν Πρόπαν, ἄρχιζε ἡ δευτέρα σκηνὴ τοῦ ἔργου, ἡ ὁποία ἦταν καὶ ἡ πιὀ.... δραματικἠ. Πορεία μέσα στὴ βροχὴ, στὰ χιόνια, στὸ κρῦο, ξεποδάριασμα, ξεθέωμα, σωστὸ μαρτύριο.
Οἱ διαμαρτυρίες ὅμως ἦταν ἐλάχιστες καὶ τὰ παράπονα περιωρισμένα. Τὸ ΚΤΕΛ ἔκρουε τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου κι’ ἐνεργοῦσε μὲ προληπτικὴ σύνεση. Προτιμότερη μιὰ διακοπὴ τῆς συγκοινωνίας παρ’ ὃλες τὶς δυσάρεστες συνὲπειες μὲ τὶς ὁποῖες συνεπάγεται πρὶν συμβῆ κάποιο ἀτύχημα τὸ ὁποῖο δὲν ἀποκλείεται νὰ στοιχίση ἀκριβώτερα καὶ τραγικώτερα.
Μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ λεωφορείου μέχρι τὴν Πρόπαν δὲν ἦταν εὔκολο νὰ ἐπιστρὲψουν ὃλοι ὃσοι εἶχαν ἀποκλειστῆ στὸ Βόλο. Χρειάζονται γερὰ πόδια γιὰ νὰ πεζοπορήσης ἀπὸ τὴν Πρόπαν μέχρι τὸν Κισσὸ ἢ τὴν Μακρυρράχη, καί δὲν ἀντέχουν ὅλων τὰ «κότσια» σὲ τέτοιους.... περιπάτους.
Ὅσοι λοιπὸν εἶχαν τὴν δυνατότητα καὶ τὴν εὐχέρεια νὰ παραμείνουν στὸ Βόλο, τὸ πῆραν ἀπόφαση πὼς θὰ... ξεχειμαδιάσουν ἐκεῖ, μέχρι ν’ ἀποκατασταθῆ ἡ συγκοινωνία. Ὅσοι ὅμως ἔπρεπε γιὰ τὸν ἄλφα ἢ Βῆτα λόγο νὰ ἐπανέλθουν χωρὶς καθυστέρηση στὰ χωριὰ καὶ στὰ σπίτια τους, κάνανε τ' ἀδύνατα - δυνατὰ γιὰ νὰ τὸ πετύχουν. Δημιούργησαν αὐτομάτως «ἐπιτροπὲς σωτηρίας», ἔτρεξαν παρακάλεσαν, συνέπηξαν «ὀρειβατικοὺς ὁμίλους», βάλανε.... μέσον γιὰ νὰ τοὺς πάρη μαζὶ του ἕνας ὁδηγὸς φορτηγοῦ αὐτοκινήτου.
Ὁμολογουμένως οἱ κάτοχοι καὶ ὁδηγοὶ φορτηγῶν αὐτοκινήτων ποὺ ἀνεβοκατέβαιναν χωρὶς διακοπὴ στὰ χωριὰ τῆς ἀποκλεισμὲνης περιοχῆς γίναν «οἱ ἄνθρωποι τῆς ἑβδομάδος» καὶ οἱ «σωτῆρες» τοῦ δοκιμαζομένου κοσμάκη. Καιρὸ εἶχαν νὰ γνωρίσουν τέτοιες «δόξες», νὰ μαζέψουν τόσα παρακάλια γιὰ μιὰ προτίμηση ποὺ θὰ ἔδειχναν, νὰ πατήσουν ἐκτὸς ἀπὸ τὸ γκάζι καὶ... πόδι, γιατὶ βλέπεις ὅλος ὁ κόσμος εἶχε τὴν ἀνάγκη τῆς καράτσας τους.
Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ αἰσθητὰ ἐπακόλουθα τοῦ ἀποκλεισμοῦ, τοὐλάχιστο γιὰ τὴν μερίδα τῶν θεριακλήδων ἀναγνωστῶν τῶν καφενείων ἦταν καὶ ἡ ἔλλειψη τῶν ἐφημερίδων. Ὅσα νέα κι’ ἄν μετέφεραν προφορικὰ ἐκεῖνοι ποὺ ἔρχονταν ἀπὸ τὸ Βόλο, οἱ ἀποκλεισμένοι φίλοι τοῦ ἐντύπου λόγου φυσικὸ ἦταν νὰ μὴν μένουν ἱκανοποιημένοι.
Ἄλλα κι’ ἀλλοιῶς σερβιρισμὲνα ζητοῦσαν αὐτοὶ γιὰ νὰ κορέσουν καθημερινὰ τὸ πάθος τους. Κι’ αὐτὰ τοὺς λείπανε ὁλότελα, τοὺς τὰ εἶχε στερήσει ὁ ἀποκλεισμὸς. Μόλις δὲ βλέπανε κάποιον συγχωριανὸ τους ποὺ γύριζε ἀπὸ τὸν Βόλο κατάκοπος καὶ κουρασμένος, ἀμέσως τὸν ρωτοῦσαν:
- Ἔφερες ἐφημερίδα;
Χαρᾶς εύαγγέλια ἄν ἦταν προνοητικὸς κι’ εἶχε σκεφθῆ νὰ καλύψη μιὰ ἀπὸ τὶς βασικὲς ἀνάγκες τους, ἀπογοήτευση σὲ ἀντίθεση περίπτωση. Ἤτανε βλέπετε τόσον ὁλοκληρωτικὸς ὁ ἀποκλεισμὸς καὶ τόσον ἀμφίβολος ὁ χρόνος τῆς ἄρσης του ὥστε ἀμέσως μὲ τὴν ἔναρξὴ του δημιουργήθηκε ἀτμόσφαιρα γενικῆς ἀνησυχίας. Καὶ κάθε ἐπικοινωνία μὲ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο τοὺς ἔπαιρνε τὸ βάρος ἀπὸ τὴν καρδιὰ, τοὺς ἀνακούφιζε.
Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς «ἁρμοδίους» στοὺς ὁποίους βέβαια ἀναλογοῦσε ἕνα ποσοστὸ εὐθύνης γιὰ τὸν ἀποκλεισμὸ τους, ὁ καιρὸς ἦταν ὁ δεύτερος παράγοντας ποὺ ὑποβοηθοῦσε στὴν παράταση τοῦ ἀποκλεισμοῦ καὶ στὴν ἐπίταση τῶν φόβων. Ὅταν μάλιστα τὸ πρωΐ τῆς Πέμπτης ἄρχισε τὸ χιόνι νὰ στρώνεται στὸ ὕψος τῆς ὁδοῦ καὶ μέσα στὰ χωριὰ, τότε οἱ λαχτάρες δυνάμωσαν καὶ οἱ ἀγωνίες μεγάλωσαν. Ὅλοι ἀναλογίστηκαν πὼς ἡ κατάσταση γινόταν ἐξαιρετικὰ κρίσιμη. Ἓνας ἀποκλεισμὸς, ἀπὸ χιόνι, σὲ περίοδο που δὲν περιμένουμε σύντομα βουλευτικὲς ἐκλογὲς γιὰ ν’ ἀνοίξουν οἱ δρόμοι πρὸς τὶς κάλπες εἶναι δοκιμασία φοβερὴ, γεμάτη ἀπρόβλεπτες συνέπειες.
Εὐτυχῶς ὅμως, ἡ πτώση τοῦ χιονοῦ δὲν κράτησε πολλὲς ὧρες καὶ οἱ ἀπειλὲς του ἀποδειχτῆκαν ἐφήμερες. Κι’ ὅσοι τὸ ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς εἶδαν τὰ τρία λεωφορεια ποὺ μὲ ἡρωϊκὲς προσπάθειες φτάσανε στὰ χωριὰ τῶν προορισμῶν τους, νοιώσανε μὲσα τους νὰ ἐπανέρχεται ἡ αἴσθηση τῆς χαμένης σιγουριᾶς.
Φαίνεται πὼς ὁ χρόνος ποὺ προοιωνίζεται σημαντικὸς γιὰ τὴν πρόοδο τῶν ἔργων ἐπὶ τοῦ ὁδικοῦ δικτύου τοῦ Πηλίου ἔπρεπε ν' ἀρχίση μὲ τὴν δωρεὰ μιᾶς πρωτοφανοῦς λαχτάρας γιὰ τοὺς κατοίκους τοῦ Ἀνατολικού Πηλίου. Ἔτσι θὰ ἐκτιμήσουν καλύτερα τὶς μετέπειτα προσφορὲς του.
- ΖΑΓΟΡΑ, 11. - Ὡς εἶναι γνωστὸν ἡ ὁδικὴ συγκοινωνία τοῦ Βόλου μὲ τὴν Ζαγορὰν τελεῖται ἀπὸ ἡμέρας μέσω Τσαγκαράδας, ἐξ αἰτίας τοῦ ἀποκλεισμοῦ ὑπὸ τῶν χιόνων τῆς ἀρτηρίας Βόλου - Ζαγορᾶς εἰς τὴν περιοχὴν τῶν Χανίων. Ἡ ὁδὸς ὅμως αὐτὴ ἔχει καταστραφῆ σοβαρῶς εἰς τὰ πλεῖστα ὅσα σημεῖα ἐκ τῶν προσφάτων ὑδατοπτώσεων καὶ χιόνων, πᾶσα δέ ἐπ’ αὐτῆς κίνησιν τῶν ὀχημάτων, ἐκτὸς τοῦ ὃτι ἐγκυμονεῖ ἀμὲσους κινδύνους διὰ τὴν ζωὴν τῶν ἐπιβατῶν, καθίσταται καὶ ἀνυπόφορος δι’ αὐτοὺς. Συνεχῶς οὗτοι εἶναι ἠναγκασμὲνοι νὰ ἐκτινάσσωνται ἐκ τῶν καθισμάτων καὶ νὰ συγκρούωνται μεταξὺ των ἐνῶ ταῦτα διὲρχονται διὰ τῶν ἀναριθμήτων λάκων, οἱ ὁποῖοι ἔχουν δημιουργηθῆ πὲραν κυρίως τοῦ Νεοχωρίου.
Ἡ κατάστασις αὓτη εἶναι ἄκρως ἐξοργιστικὴ τόσον διὰ τοῦς ἐπιβάτας ὃσον καὶ διὰ τοὺς ὁδηγοὺς, οἱ ὁποῖοι μόνον ὡς ἣρωες δύνανται νὰ χαρακτηρισθοῦν, ἐφ' ὃσον κατορθώνουν καὶ μεταφὲρουν σώους ἀνθρώπους καὶ ὀχήματα εἰς τοὺς τόπους τοῦ προορισμοῦ των. Ἐκτὸς τούτου ἐπιτείνει καὶ τὸν χρόνον τοῦ ταξιδίου, τόσον ὣστε ἡ διαδρομὴ Βόλου - Ζαγορᾶς νὰ πραγματοποιῆται εἰς πὲντε καὶ ἐξ ὣρας, μὲ ἀποτὲλεσμα νὰ φθάνουν εἰς τὸ τὲρμα ὃλοι μὲ ἒκδηλα τὰ σημεῖα τῆς ναυτίας καὶ τῆς ἐξαντλήσεως.
Ἐπιβάλλεται ὃθεν, ὃπως πάραυτα ἐπιτευχθῆ ἡ διάνοιξις ἐκ τῶν χιόνων τῆς ὁδοῦ πρὸς Ζαγορὰν μὲσω Χανίων, ἡ ὁποία, ἄν καὶ δὲν εὑρίσκεται εἰς καλλιτὲραν μοῖραν ἀπὸ τὴν προηγουμὲνην, προτιμᾶται πάντως ὑπὸ τῶν Ζαγοριανῶν, λόγω τοῦ συντομωτὲρου χρόνου τῆς διαδρομῆς καὶ τῆς μικροτὲρας τιμῆς τῶν εἰσιτηρίων.
Καθῆκον ὡσαύτως τῶν ἰθυνόντων εἶναι καὶ ἡ ἄμεσος ριζικὴ ἀνακαίνισις τῆς ὁδοῦ Πρόπαν - Τσαγκαράδας - Μακρυρράχης, διότι αἱ προσωριναί ἐπισκεπαί εἰς μίαν τόσον κατεστραμμένην ὁδικήν ἀρτηρίαν ἀποτελοῦν ἡμίμετρα καὶ δὲν ἐπιλύουν τὸ ὁδικὸν πρόβλημα τῶν θελκτικῶν χωρίων τοῦ Ἀνατολικοῦ Πηλίου.
Γ. Θς